Nhìn lại một vụ án

Lữ Giang

sgn_lastVụ nhật báo Người Việt kiện tuần báo Saigon Nhỏ về mạ lỵ phỉ báng được khởi sự từ tháng 9 năm 2012, nhưng đến tháng 12 năm 2014 mới được đưa ra xét xử. Sau một phiên tòa kéo dài bốn tuần, ngày 30.12.2014, tòa tuyên phạt bà Hoàng Dược Thảo và tuần báo Saigon Nhỏ 4.500.000 USD.

Hình chụp màn hình YouTube của Chương Trình Văn Hóa Nhân Bản Lạc Việt đã tham dự và ghi nhận một số hình ảnh về buổi Họp Báo Lên Án Nhật Báo Người Việt vào tối ngày 10 tháng 2 năm 2013 tại Trụ sở Hội Đền Hùng, 14550 Magnolia St. Ste. 203, thuộc thành phố Westminster, Miền Nam California, Hoa Kỳ.
Bà Hoàng Dược Thảo trong hình chụp lại màn hình YouTube của Chương Trình Văn Hóa Nhân Bản Lạc Việt đã tham dự và ghi nhận một số hình ảnh về buổi Họp Báo Lên Án Nhật Báo Người Việt vào tối ngày 10 tháng 2 năm 2013 tại Trụ sở Hội Đền Hùng, 14550 Magnolia St. Ste. 203, thuộc thành phố Westminster, Miền Nam California, Hoa Kỳ.

Cộng đồng người Việt hải ngoại trên thế giới đều xôn xao. Nhiều người đã điện thoại hay gởi email cho chúng tôi và hỏi: Tại sao ra nông nỗi này? Báo Saigon Nhỏ là báo chống cộng mà? Có gì bí ẩn đàng sau?

Trên đài Little Saigon TV tối 8.1.2015 cùng với luật sư Nguyễn Quốc Lân, và tối 15.1.2015 cùng với luật sư Đỗ Phủ, chúng tôi đã nói về những khía cạnh pháp lý phức tạp của vụ án, nhưng chỉ những người trong vùng được nghe. Hôm nay chúng tôi cố gắng tóm lược nội vụ và chiến thuật của mỗi bên để đọc giả có thể hiểu qua tại sao có bản án ngày 30.12.2015.

Bệnh trầm kha hết thuốc chữa

Thật ra, các vụ án nón cối không phải là chuyện mới mẻ gì trong cộng đồng người Việt hải ngoại. Nó đã trở thành một thứ bệnh trầm kha và không còn phương cứu chữa: Cứ muốn hạ ai là đội cho người đó cái nón cối! Tòa án Mỹ đã nhiều lần “xuống chưởng” để cảnh cáo, nhưng chứng nào vẫn tật đó. Không phải Cộng Sản mà chính người Việt đấu tranh đã phá vỡ cuộc đấu tranh của chính họ bằng nón cối! Sau đây là những vụ điển hình:

  1. Vào năm 2003, Tòa án Quận Denver, tiểu bang Colorado, đã kết tội nhà sư Lê Kim Cương và ban quản trị chùa Như Lai vu khống hai chị em Hồ Thị Thu và Hồ Thị Thi là cộng sản sau khi hai cô này tố cáo nhà sư có hành vi tình dục bất chánh. Các bị đơn đã bị phạt 4.800.000 USD.
  2. Năm 2006, các bị đơn ở Minnesota đã tố cáo ông Phạm Ngọc Tuận, một cựu quân nhân VNCH, là tay sai Cộng Sản và vi phạm 18 tội đã được họ liệt kê, nhưng không chứng minh được tội nào. Tòa buộc các bị đơn phải bồi thường cho ông Tuận 639.000 USD.
  3. Vào tháng 9 năm 2011 Tòa án Quận Montgomery, tiểu bang Maryland, đã buộc bà Ngô Thị Hiền thuộc Ủy Ban Tự Do Tôn Giáo cho Việt Nam, ông Ngô Ngọc Hùng và đài phát thanh Vietnamese Public Radio ở Maryland phải liên đới bồi thường cho ông Hoài Thanh 1.000.000 USD vì đã dùng hệ thống truyền thông để chụp mũ ông Hoài Thanh là cộng sản.
  4. Ở Austin, Texas, ông Đỗ Văn Phúc đã viết nhiều bài dưới nhiều hình thức khác nhau, tố cáo bà Nancy Bùi, tức ký giả Triều Giang, là thân cộng, tay sai cộng sản và làm ăn với Việt Cộng. Trong phiên xử ngày 27.10.2011, tòa buộc ông Phúc phải bồi thường cho bà Nancy Bùi 1.900.000 USD.
  5. Vụ án mạ lỵ phỉ báng kéo dài nhất là vụ ba ông Norman Lê, Phiệt Nguyễn, Đạt Hồ, và hai bà Nhàn Trần và Nga Phạm đã bị ông Tân Thục Đức, Hiệu trưởng Trường Việt Ngữ ở Thurston County, kiện về tội chụp nón cối. Những người này đã tố cáo ông Đức là một nhân viên bí mật của Việt Cộng (undercover Viet Cong agent). Vụ kiện được khởi sự từ 2003 đến tháng 4/2009 Tòa Superior Court ở Thurston County, Washington State, mới xử và tuyên phạt những người này phải bồi thường cho ông Tân Thục Đức một số tiền là $310.000. Các bên tranh tụng đã kháng cáo lên Tòa Phúc Thẩm rồi thượng tố lên Tối Cao Pháp Viện Washington State. Ngày 9.5.2013, TCPV đã y án tòa Thurston County!

Nhưng vụ án nhật báo Người Việt kiện tuần báo Saigon Nhỏ phức tạp và gay cấn hơn nhiều, vì đây là hai cơ quan truyền thông lớn nhất của người Việt hải ngoại.

Việc phải đến đã đến

Trong một bài với đề tựa “Những “bí ẩn” của báo Người Việt: Ai là chủ thực sự của báo Người Việt?” đăng trên nhật báo Saigon Nhỏ thứ bảy 28.7.2012, Đào Nương tức bà Hoàng Dược Thảo, chủ nhiệm kiêm chủ bút nhật báo và tuần báo Saigon Nhỏ, đã bàn nhiều chuyện về nhật báo Người Việt, trong đó có hai đoạn sau đây đã đưa bà Hoàng Dược Thảo và báo Saigon Nhỏ vào đường lao lý:

Đoạn thứ nhất:

“Bọt bèo thì thường nổi trên mặt mà. Nhưng sự kiện vợ của ông Hoàng Ngọc Tuệ, bà Hoàng Vĩnh ra mặt điều hành báo Người Việt mấy năm nay mới là lạ. Điều lạ thứ nhất: bà Hoàng Vĩnh không phải là một người có khả năng học vấn hay báo chí. Bà lại là một người có nhiều tai tiếng về tình ái…”

Đoạn thứ hai:

“Hy vọng ông Phan Huy Đạt, chủ nhân của báo Người Việt sẽ công bố tên của 27 người (thành viên) này để bọn “tay sai của giặc Mỹ” đa nghi cứ cho rằng một ông giáo nghèo, một counselor của một trường đại học cộng đồng thì làm gì có tiền mà mua nổi nguyên một tờ báo to đùng như tờ Người Việt? Bọn “tay sai của giặc Mỹ” cho rằng nếu không phải “thằng” Sơn Hào thì cũng là “thằng” Hải Vị, Made in VC mua tờ Người Việt rồi ông đứng tên dùm cho chúng. Đào Nương tôi không tin nhưng không biết làm sao để bênh ông…”

Từ lâu, bà Hoàng Dược Thảo thường dùng hệ thống báo Saigon Nhỏ để “oanh tạc” báo Người Việt, nhưng bộ biên tập của báo này cứ ngồi êm re. Nay chụp được hai câu nói trên, báo Người Việt quyết định ra tay.

Theo điều 48a của bộ Dân Luật Californa, thư yêu cầu đính chính (retraction) những lời phỉ báng mạ lỵ phải được gởi đến chủ nhiệm (publisher) tờ báo trong hạn 20 ngày kể từ ngày biết được sự phổ biến bài báo mạ lỵ phỉ báng. Hôm 7.8.2012, ông Phan Huy Đạt, bà Hoàng Vĩnh và nhật báo Người Việt đã gởi đến bà Hoàng Được Thảo và báo Saigon Nhỏ một văn thư yêu cầu cải chính những điều nói trên mà họ cho rằng viết không đúng sự thật về họ.

Tôi thấy thư yêu cầu đính chính này đã không được viết theo mẫu thông dụng được biên soạn rất chặt chẽ mà các luật sư ở California thường dùng, trái lại đã viết theo kiểu tự do, nhưng cũng hội đủ điều kiện luật định, vì điều 48a đòi hỏi phải “ghi rõ những lời tuyên bố bị coi là mạ lỵ phỉ bang và yêu cầu đính chính” (specifying the statements claimed to be libelous and demanding that the same be corrected). Báo Người Việt đã ghi rất rõ hai câu sau đây mà họ cho rằng không đúng sự thật:

(1) Cộng Sản Việt Nam đã mua nhật báo Người Việt và để cho ông Phan Huy Ðạt đứng tên chủ nhân cho họ. (The Vietnamese communists bought the Nguoi Viet Daily News and asked Dat Huy Phan act as owner for them).
(2) Bà Hoàng Vĩnh không phải là một người có khả năng học vấn hay báo chí. Bà lại là một người có nhiều tai tiếng về tình ái. (an unchaste woman who is unqualified for her profession and known to have many scandalous affairs.)

Cũng theo điều 48a, Saigon Nhỏ có ba tuần lễ kể từ ngày nhận được thư yêu cầu, để đăng những lời cải chính. Nhưng bà Thảo chẳng những không cải chánh mà còn viết một bài trên tuần báo Saigon Nhỏ ngày 17.8.2012 giải thích tại sao bà đã viết như vậy. Vì không nắm vững luật buộc phải “specify” như trên nên bà cảnh cáo ông Đạt và bà Vĩnh “không nên dùng thủ thuật “cắt” một câu ngắn trong một đoạn văn dài để xuyên tạc ý nghĩ của câu văn.”

Ngày 4.9.2012, luật sư Hoyt E. Hart đại diện cho nhật báo Người Việt, ông Phan Huy Đạt và bà Hoàng Vĩnh đã nộp đơn tại tòa Superior Court ở Orange County kiện bà Hoàng Dược Thảo về mạ lỵ phỉ báng vì cho rằng hai câu nói trên là không đúng sự thật gây phương hại cho họ về nhiều phương diện. Vụ kiện mang số 30-2012-00595526-CU-DF-CJC, loại: Defamation, tên vụ: Hoang vs. Saigon Nho Newspaper.

Điều 45 của bộ Dân Luật California đã định nghĩa tội mạ lỵ phỉ báng bằng bài viết (libel) như sau:

“Mạ lỵ phỉ báng bằng bài viết là một sự phổ biến không đúng sự thật và không được đặc miễn bằng bài viết, ấn phẩm, hình ảnh, hình nộm, hay hình thức phô diễn ra trước mắt khác, nhắm làm cho bất cứ người nào bị hận thù, khinh bỉ, nhạo báng, lăng nhục, hay tạo ra các lý do cho người đó bị xa lánh, tránh né và phương hại đến nghề nghiệp của họ, cũng như làm cho họ phải chịu  những sự đe dọa phương hại lớn đến mạng sống.”

Luật sư của báo Người Việt đã bám sát vào điều luật này để hành động.

Chiến thuật của hai bên

Trong khi luật sư của báo Người Việt dùng các phương thức luật định để chứng minh những lời tuyên bố nói trên không đúng sự thật, có ác ý và gây thiệt hại cho họ về nhiều phương điện như điều 45 đã mô tả, bà Hoàng Dược Thảo dùng các cơ quan truyền thông, các tổ chức đấu tranh chính trị và những suy luận riêng của bà, tức các phương thức ngoài luật định, để đối phó với cơ quan tư pháp Mỹ và tin chắc rằng bà sẽ thắng.

Video clip trong ngày kỷ niệm 10 năm thành lập tổ chức “Tập Thể Chiến Sĩ VNCH Hải Ngoại”

Qua các bài bà Thảo viết trên báo Saigon Nhỏ sau khi bị truy tố, nhất là hai cuốn video ghi lại những lời phát biểu của bà tại cuộc họp của Cộng Đồng Việt Nam Nam Cali vào tối 10.2.2013 tại trụ sở Hội Đền Hùng ở Westminster và trong lễ kỷ niệm 10 năm thành lập Tập Thể Chiến Sĩ VNCH Hải Ngoại ngày 29.9.2013, chúng ta thấy bà muốn nói với Tòa cũng như mọi người rằng bà chỉ lặp lại những lời phát biểu của nhiều nhân vật và nhiều tổ chức tố cáo nhật báo Người Việt là của Cộng Sản hay tay sai Cộng Sản. Sở dĩ bà làm như vậy vì bà không biết rằng luật pháp Hoa Kỳ đã quy định:

“Một người lặp đi lặp lại lời mạ lỵ phỉ báng do người khác phải chịu trách nhiệm cho việc tái phổ biến đó, ngay cả nếu người tái phổ biến quy lời tuyên bố phỉ báng cho người phổ biến gốc.” (Moritz v. Kansas City Star Co., 258 S.W.2d 583).

Nói một cách giản dị, lặp lại một lời phát biểu sai sự thật của người khác vẫn phải chịu trách nhiệm về lời phát biểu đó, dù chỉ rõ lời phát biểu đó phát xuất từ đâu. Tuy nhiên, khi đăng những lời phát biểu của cơ quan công quyền thì không phải chịu trách nhiệm, dù sai.

Các bài và hai video nói trên cũng cho thấy bà đã đặt các bị đơn vào tình trạng “bị hận thù, khinh bỉ, nhạo báng, lăng nhục, hay tạo ra các lý do cho người đó bị xa lánh, tránh né và phương hại đến nghề nghiệp của họ, cũng như làm cho họ phải chịu  những sự đe dọa phương hại lớn đến mạng sống” như đã quy định ở điều 45. Do đó, luật sư của báo Người Việt không phải đi tìm bằng chứng đâu xa, ông ta chỉ dùng các bái báo và hai cái video đó cũng đủ thắng rồi.

Tuy nhiên, hai cái video tai hại hơn vì nó phô bày ra trước mắt bồi thẩm đoàn không phải chỉ những lời mà cả hình ảnh đầy thuyết phục của bà Thảo khi phát biểu khiến họ quyết định mau lẹ.

Bà Hoàng Dược Thảo phát biểu tối ngày 10 tháng 2 năm 2013 tại Trụ sở Hội Đền Hùng, Westminster, Miền Nam California, Hoa Kỳ.

Hai luật sư là Charles H. Mạnh và Aaron Morris đã nhận ra sự nguy hại của hai video này và đã hai lần xin tòa bỏ hai video đó ra ngoài hồ sơ vụ kiện. Nhưng điều 350 của Luật Bằng Chứng (Evidence Code) quy định rằng không bằng chứng nào được đưa vào hồ sơ vụ kiện ngoại trừ bằng chứng có liên quan. Hai video nói trên là bằng chứng liên quan (relevant evidence) nên Tòa không cho bỏ ra được.

Nói tóm lại, vì không nắm vững luật pháp, bà Hoàng Dược Thảo đã tạo ra những bằng chứng cho đối phương dựa vào đó để quy trách nhiệm cho chính bà.

Rồi sẽ về đâu?

Bây giờ bà Hoàng Dược Thảo và Saigon Nhỏ đang xin tòa nguyên thẩm tái thẩm để câu giờ. Trong vòng hai tuần lễ, nếu tòa bác đơn thì có 60 ngày để kháng cáo. Trong khi kháng cáo, báo Người Việt vẫn xin thi hành án. Muốn hoãn thi hành án, phải mua một cái Bond để bảo đảm tiền phạt. Cái Bond này trị giá bằng 150% số tiền phạt. Bà Thảo [và báo Saigon Nhỏ] bị phạt 4.500.000 USD nên phải mua cái Bond lên đến 6.750.000 USD và phải có tài sản thế chấp để mua. Mỗi năm phải trả tiền lời là 10%. Trong một số trường hợp rất đặc biệt, tòa cũng có thể cho miễn mua Bond, nhưng rất hiếm (judgment without bond are extremely rare).

Tiền thuê luật sư kháng cáo trong vụ này cũng sẽ rất cao, không dưới 300.000 USD, vì họ phải đọc khoảng 2000 trang biên bản của tòa (court transcripts) rồi dựa vào đó viết bản luận trạng (brief) với những tham khảo và trích dẫn luật pháp và án lệ rất công phu. Luật sư không chuyên môn về kháng cáo không làm được.

Kết quả kháng cáo sẽ đi tới đâu? Chúng ta hãy nghe Luật sư David Brown nói về “Kháng cáo Bản Án của Bồi Thẩm Đoàn” (Appeals from a Jury Verdict) trên mạng giải thích về luật pháp, nolo.com:

Nếu quý vị bị kết án trong một vụ xét xử của bồi thẩm đoàn, cơ hội của quý vị về kháng cáo có kết quả là rất nhỏ (your chances of successfully appealing are very small), vì tòa kháng cáo chỉ xem lại thẩm phán tòa xét xử có theo đúng luật pháp hay không (chứ không xét lại nội dung vụ kiện). Tiến trình kháng cáo rất phức tạp và tốn kém, kháng cáo ít khi có ý nghĩa.

Trong 5 vụ điển hình mà chúng tôi đã nhắc lại ở trên, chúng ta thấy chỉ có vụ thứ 5 là vừa kháng cáo vừa thượng tố lên Tối Cao Pháp Viện tiểu bang. Nhưng trong phán quyết ngày 9.5.2013, Tối Cao Pháp Viện đã quyết định với tỉ số 6-1, y án của tòa nguyên thẩm và xác định:

“There is no First Amendment protection for the type of false, damaging statements; indeed, the purpose of the law of defamation is to punish such statements.” (Không có sự bảo vệ của Tu Chính Án Thứ Nhất (về quyền tự do ngôn luận) đối với loại những lời tuyên bố sai sự thật và gây thiệt hại; quả thật, mục tiêu của luật về mạ lỵ phỉ báng là trừng phạt những lời phát biểu như thế).

Ngày 15.1.2015

Số sau cùng của Nhật báo Saigon Nhỏ. Nguồn: OntheNet
Số sau cùng của Nhật báo Saigon Nhỏ, 1 tháng 6, 2013. Nguồn: OntheNet

Bài do tác giả gởi. DCVOnline đề tựa, hiệu đính và minh hoạ.

3 Comments on “Nhìn lại một vụ án

  1. u1ed0i du00e0o, hu1ed5m ru00e0y cu00f4 du00ec chu00fa bu00e1c u1edf quu1eadn Cam nghe tu1edd NV ra ru1ea3 …mu1ea1i du00f4 mu1ea1i du00f4 …ta thu1eafng, ta chu1ecdt mu1ea5y tu1edd bu00e1o khu00e1c tu1ea3 tu01a1i, tu1edd SN Nhu1ecf cu00f3 mu00e0 …hu1ed1t ku00edt, ngu00f3c u0111u1ea7u chi nu1ed7i …ha ha ha…nnu0110u1ed7 Mu1eadu, u0111u00fang lu00e0 lu0169 cu00f9ng …thu00f4 bu0129 nhu01b0 nhau, nhu01b0ng lu1ee3i chu1ecdt nhau u0111u1ebfn cu1ea1n tu00e0u ru00e1o mu00e1ng!nnThu1eadt ra, nu1ebfu u0111u1ec3 u00fd mu1ed9t chu00fat, thu00ec bu00e0 con cu00f4 bu00e1c cu00f3 thu1ec3 nhu1eadn ra ..mu1ed9t lu0169 Cu00c1 NHu01a0N chu1ecdt nhau, u0111em nhau ra ba tu00f2a quan nhu1edbn …chu1ec9 vu00ec …cu00e1i u1ed1ng bu00f4, u1ed1ng nhu1ed5 (tu1ee9c cu00e1i nu00f3n cu1ed1i) nu00f3 mu1ea7n tu00e2m thu1ea7n chu00fang em u0111iu00ean lou1ea1n cu1ea3 lu00ean …Xin quan tu00f2a phu00e1n xu00e9t cho tu1ee5i em hu1ed1t mu1edb bu1ea1c, u0111u1eb7ng chu1eefa bu1ecbnh tu00e2m thu1ea7n; chu1edb khu00f4ng nu00e0 gu00f3-vu01a1-mu00e2n phu1ea3i …u00f4m tru1ecdn gu00f3i u0111u00f3 nghen …u0110u1ed7 Mu1eadu, bu1ed1 cu1ee7a Lu1eef Giang nu1ebfu cu00f2n su1ed1ng cu0169ng …xanh mu1eb7t, chu1ee9 lu1ecb!nnChuyu1ec7n nhu1ecf nhu01b0 con thu1ecf vu1eady thu00f4i, nhu01b0ng phu1ea3i nhu1eafm vu00e0o u0111u1ed1i tu01b0u1ee3ng …lu1eafm bu1ea1c nhiu1ec1u tiu1ec1n, nhu1ee9t lu00e0 u0111u1ee9a nu00e0o mu00e0 (tu1ee5i) tao ghu00e9t!nnNhu1eefng cu00e1 nhu01a1n chu1ecdt nhau, vu1eady thu00f4i! Chu1edb thu1eadt ra tu1edd bu00e1o NV cu0169ng tu1eebng u0111u0103ng nhu1eefng …chuyu1ec7n vu1eb7t, cu00f3 hu01a1i hu01b0u1edbm VC, cu0169ng mu1ea5t du1ea1y u0111u00f3 chu1edb – phu1ea3i khu00f4ng nu00e0o ??

  2. Tiu1ebfc quu00e1 nhu1ec9. Vu1ec1 cu00e1i vu1ee5 u00f4ng NCK.nu00d4ng u00fd du00eca VN mu1edbi u0111u1ed9 tuu1ea7n lu1ec5, chu01b0a mu1ea7n chi chi,,,nThu1ebf mu00e0 cu00f3 vu1ecb cu1ef1u tu01b0 lu1ec7nh kia kia, vu00e0 mu1ea5y bu00e1o chu00ed, ncu00f9ng lau nhau mu1ed9t u0111u00e0n quu1ea1 oang ou00e1c mu1ea1 lu1ecb, ku1ebftnu00e1n, vu khu1ed1ng u00f4ng NCK u0111i …bu01b0ng bu00f4 cho Vi Xi…nNgu01b0u1ee1ng mu1ed9 thay lu00f2ng tu1eeb tu00e2m vu00e0 yu00eau nu01b0u1edbc cu1ee7anu00f4ng NCK. RIP mon Gu00e9nu00e9ral.

  3. SGN u0111u00e3 tu1eebng chu1eedi Ngu00f4 Ku1ef7 nhu01b0 tu00e1t nu01b0u1edbc vu00f4 mu1eb7t, vu00e0 ngu01b0u1ee3c lu1ea1i Ngu00f4 Ku1ef7 tu1ed1 HDT/ SGN khu00f4ng cu00f2n nu01b0u1edbc u0111u1ec3 mu00e0 tu00e1t, vu1eady mu00e0 du1ecbp nu1ea7y Ngu00f4 Ku1ef7 lu1ea1i tu1ef1 nguyu1ec7n hu1ed5 tru1ee3 HDT/SGN trong viu1ec7c chu1ed1ng u00e1n.n Do u0111u00f3, viu1ec7c khu1eed tru1eeb, hu1ea1 gu1ee5c bu00e1o Ngu01b0u1eddi Viu1ec7t tru00ean phu01b0u01a1ng diu1ec7n phu00e1p lu00fd phu1ea3i lu00e0 u01b0u tiu00ean mu1ed9t, khu00f4ng thuu01a1ng xu00f3t.n Sau u0111u00f3, viu1ec7c hu1ed3n lu00e1o, xu1ea5c xu01b0u1ee3c cu0169a mu1ee3 HDT/SGN nu1ed9i bu1ed9 su1ebd tru1ecb tu1ed9i sau.n Nu1ea9u Lu1eed “Gian” u0111i chu1ed5 khu00e1c chu01a1i.