Trump và Bắc Hàn: Kim Jong-un đã bỏ lỡ cơ hội tốt nhất để có một thỏa thuận

Robert E. Kelly | DCVOnline

Kim đã có một cơ hội hiếm có và bây giờ ông ta sẽ phải đối phó với tình trạng cũ với con diều hâu nhẹ Tổng thống Joe Biden.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhân vật lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong Un và Tổng thống Nam Hàn Moon Jae-in rời đi sau cuộc gặp tại khu phi quân sự chia cắt hai miền Nam Bắc, ở Panmunjom (Bà Môn Điếm), Nam Hàn, ngày 30/6/2019.. Ảnh Reuters

Khi chính quyền mới của Tổng thống Mỹ Joseph Biden tiếp quản, nó có vẻ đang trở lại như xưa đối với Bắc Hàn. Biden là một loài diều hâu khá truyền thống, ôn hòa đối với Bắc Hàn. Ông ấy không phải là kẻ hiếu chiến hay kẻ ném bom như cựu Tổng thống Donald Trump từng thể hiện vào năm 2017, nhưng ông Biden có thể sẽ đưa Washington trở lại chính sách đối ngoại có từ lâu đối với Bắc Hàn là ngăn chặn, trừng phạt, cô lập và răn đe.

Thái độ diều hâu của Biden sẽ không chỉ dựa trên tình trạng bế tắc kéo dài giữa Mỹ và Bắc Hàn, mà còn dựa trên phản ứng vụng về của Bắc Hàn đói với bvieejc đánh mất cơ hội tốt để đạt được một thỏa thuận mà chính quyền Trump đang ráo riết tìm kiếm. Đáng đặt câu hỏi tại sao nhân vật lãnh đạo tối cao Bắc Hàn Kim Jong-un đã bỏ lỡ cơ hội tuyệt vời này, báo hiệu rằng ông có thể sẽ không giao nộp bất kỳ vũ khí chiến lược nào của Bắc Hàn. Đây vẫn là mục tiêu cốt lõi của sự can dự của Hoa Kỳ với Bắc Hàn, do đó, sự can dự sâu sắc, chưa nói đến một hội nghị thượng đỉnh với Biden, khó có thể xảy ra.

Từ năm 2018 đến năm 2020, Kim đã có một cơ hội đặc biệt để theo đuổi một thỏa thuận cân bằng tích cực với Hoa Kỳ và Nam. Hai quốc gia đó là đối thủ địa chính trị chính của Bắc Hàn (Nhật Bản cũng vậy, mặc dù đã bị tách rời phần nào). Trong phần lớn lịch sử cận đại, Mỹ và Nam Hàn từng có những tổng thống có thái độ diều hâu với Bắc Hàn — không phải những kẻ cực đoan hay người ném bom, mà vẫn là những nhân vật diều hâu, cam kết thực hiện thế cơ bản là ngăn chặn, trừng phạt, cô lập và răn đe.

Nhưng từ năm 2018 đến năm 2020, Bắc Hàn phải đối phó với các nhân vật lãnh đạo hoàn toàn khác từ hai quốc gia đó. Trump đã trở mặt với những lời đe dọa chiến tranh diều hâu của mình vào năm 2017 và bất ngờ chấp nhận ngoại giao, thậm chí là ngoại giao hội nghị thượng đỉnh. Nam Hàn vào thời điểm đó (và vẫn đang) được một tổng thống ôn hòa nhất với Bắc Hàn trong lịch sử của nó lãnh đạo, Moon Jae-In.

Đây là một sự liên kết đáng kinh ngạc có lợi cho Bắc Hàn. Nơi mà các tổng thống Hoa Kỳ có truyền thống khá diều hâu đối với miền Bắc, Trump đột nhiên trở thành, vì thiếu chữ hay hơn, một ‘con chim bồ câu hoạt động’ đối với Bắc Hàn. Ông ấy đã nhiều lần khen ngợi Kim trước công chúng. Anh ấy gọi Kim là “bạn của mình”, mô tả ông ta là “cứng rắn” và “mạnh mẽ” (tính từ Trump ưa thích), cho biết ông ta đã “yêu” Kim và nhận được “những bức thư tuyệt với” từ ông ta. Và Trump đã công khai hạ gục đồng minh Nam Hàn của Mỹ — gọi ông Moon là “kẻ xoa dịu” và phớt lờ ông trong các cuộc đàm phán với Kim, coi các cuộc tập trận quân sự Mỹ-Nam Hàn Quốc “trò chơi chiến tranh” và ám chỉ việc rút lực lượng Mỹ khỏi Bắc Hàn.

Trump đã đồng ý gặp riêng Kim, không ít hơn ba lần, nơi mà chưa một người tiền nhiệm nào của ông từng làm điều đó. Trump cũng đồng ý với những cuộc gặp đó mà không có điều kiện tiên quyết. Trump có thể đã đòi được một số nhượng bộ của Bình Nhưỡng cho các cuộc gặp này, nhưng ông đã bỏ qua chúng và không dồi hỏi gì.

Bắc Hàn đã yêu cầu một cuộc gặp thượng đỉnh với tổng thống Mỹ kể từ những năm 1970. Đó sẽ là một cú hích lớn về uy tín đối với chế độ. Hoa Kỳ là nước ủng hộ chính cho kẻ thách thức hiện sinh của Bắc Hàn, Nam Hàn. Đối với một nhân vật lãnh đạo tối cao của Bắc Hàn gặp một tổng thống Mỹ sẽ mang lại tính hợp pháp cho Bắc Hàn mà nước này chưa từng có trong các vấn đề quốc tế, đặc biệt là sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và Bắc Hàn dường như là một di tích kỳ lạ trong khi Nam Hàn đã trở thành Triều Tiên ‘thực sự’. Kim có thể đã đánh đổi đặc quyền này, nhưng Trump đã cho không.

Trump cũng là một bên đàm phán dễ dàng. Ông ấy đã không chuẩn bị cho các cuộc gặp Kim. Ông ta thực sự bước xuống máy bay và dường như cho rằng tài thương lượng trong ‘nghệ thuật thỏa thuận’ của ông ta từ Manhattan là đủ. Nhưng ông ta không biết rất rõ các vấn đề, như người ta có thể biết được từ những nhận xét công khai của ông ta. Ngoài ra, Trump rõ ràng muốn có một thỏa thuận với Bắc Hàn, vì ông ấy muốn có giải Nobel Hòa bình. Trump đã thúc đẩy cả chính phủ Nam Hàn và Nhật Bản đề cử ông được giải Nobel. Ông ta có thể muốn nó vì cựu Tổng thống Barack Obama đã có, và Trump ghét Obama.

Tất cả điều này có nghĩa là Trump có thể sẵn sàng nhượng bộ những điều mà những người tiền nhiệm mà ông ấy không bao giờ đồng ý. Ông không hiểu rõ các vấn đề, không thích Nam Hàn Quốc và rất mong được các phương tiện truyền thông tung hô về một bước đột phá, kể cả việc đoạt giải Nobel. Đối với các nhà hoạch định chish sách của Bắc Bắc Hàn, một tổng thống Mỹ như thế này là cơ hội chỉ có một lần trong đời.

Nếu Trump là tổng thống ôn hòa nhất với Bắc Hàn từng có trong lịch sử Hoa Kỳ thì Moon cũng giống như vậy trong lịch sử Nam Hàn. Các tổng thống tự do trước đây ở Nam Hàn — Kim Dae-jung và Roh Moo-hyun — chưa bao giờ đi xa như Moon đã làm. Giống như Trump, Moon đã gạ gẫm Bắc Hàn đến mức xu nịnh. Những người chỉ trích bảo thủ trong nước đã buộc tội ông ta ứng xử như ngoại trưởng Bắc Hàn. Giống như Trump, Moon có vẻ khá tuyệt vọng muốn có một thỏa thuận. Ông đã nói lên ý tưởng này không ngừng kể từ khi nhậm chức vào năm 2017 và về cơ bản đã ghim di sản của toàn bộ nhiệm kỳ tổng thống của ông vào một thỏa thuận với Bắc Hàn.

Chính quyền của Moon tiếp tục nhấn mạnh rằng Bắc Hàn muốn phi hạt nhân hóa. Ông đã thay thế bộ trưởng ngoại giao trước đây, có tư tưởng toàn cầu bằng một người tập trung sâu sắc vào Bắc Hàn. Chính phủ của ông đã thẳng tay đàn áp những người bảo thủ bất đồng chính kiến tại quê nhà với những lời chỉ trích gay gắt đối với những người Bắc Hàn vượt biên và các nhóm chống Bắc Hàn thả những quả bóng bay nhằm bay sang miền Bắc cùng với truyền đơn chống chế độ.

Đối với các nhà hoạch định chính sách của Bắc Hàn, đây chỉ là một tổng thống Nam Hàn tốt nhất mà người ta có thể tưởng tượng. Và tuyệt vời hơn nữa, trong ba năm, Trump và Moon đã cùng đương nhiệm — một cơ hội duy nhất. Hai con chim bồ câu lo lắng về thỏa thuận này là cơ hội tốt nhất trong lịch sử của Bắc Hàn để có được một thỏa thuận cân bằng tích cực. Tuy nhiên, Kim Jong-un đã đánh mất cơ hội đó. Thỏa thuận mang lại hiệu quả tốt nhất của ông — tại Hà Nội với Trump vào năm 2019 — mang tính cân bằng tiêu cực đối với Hoa Kỳ đến nỗi Trump thậm chí tuyệt vọng cũng phải từ bỏ nó.

Tại sao Kim bỏ lỡ cơ hội thương lượng độc nhất vô nhị này là một điều bí ẩn, nhưng khi Biden nghiêng về ben phải đối với Bắc Hàn trong vài năm tới, sẽ không khó để tìm ra lý do tại sao.

Tác giả | Robert E. Kelly là giáo sư về quan hệ quốc tế tại Khoa Khoa học Chính trị và Ngoại giao tại Đại học Quốc gia Pusan.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: Trump and North Korea: Kim Jong-un Missed His Best Chance for a Deal | Robert E. Kelly | The National Interest | March 1, 2021.